პორტუგალია

პორტუგალია (პორტუგალიური: República Portuguesa) — ევროპის უკიდურეს სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში მდებარე სახელმწიფო. პორტუგალიას დასავლეთიდან და სამხრეთიდან ესაზღვრება ატლანტის ოკეანე, ხოლო აღმოსავლეთიდან და ჩრდილოეთიდან ესპანეთი. ატლანტის ოკეანეში მდებარე აზორის კუნძულები და მადეირაასევე პორტუგალიის შემადგენლობაში შედის.

სექციების სია

  [ჩვენება] 

სახელწოდება[რედაქტირება]

• ოფიციალური: ქართულად - პორტუგალიის რესპუბლიკა; პორტუგალიურად - Portugal; República Portuguesa.
• ეტიმოლოგია - სახელი მომდინარეობს ქალაქ პორტუსაგან, რომლის ძველი ლათინური სახელია Portus Galle, ანუ “გალების (ძველი კელტური ტომის) ნავსადგური”. რომაელები ამ ქვეყანას ლუზიტანიას უწოდებდნენ.
• ქვეყნის კოდი - PT.

გეოგრაფია[რედაქტირება]

ქვეყანა დასავლეთ ევროპაში, პირენეის ნახევარკუნძულზე. სახმელეთო საზღვარი აქვს ესპანეთთან.

• ფართობი - 92.100 კვ.კმ.
• ბუნება: უმაღლესი მწვერვალი - პონტა დუ პიკო (აზორის კ-ებზე) 2.351, მალიაო და ეშტრელა 1.991; მდინარეები (კმ) - დუერო 195 (სულ 895), ტეჟუ 217 (სულ 1.007); ტბა - ბარაჟემ-დუ-სანტა კლარა; კუნძულები (კვ.კმ) - აზორის კუნძულები 2.247 (მათ შორის: სან-მიგელი 747), მადეირა 794; კლიმატი - ოკეანური (ატლანტიკური).
• ბუნებრივი რესურსები - თევზი, ტყეები, ვოლფრამი, რკინის მადანი, ურანი, მარმარილო, სასოფლო-სამეურნეო მიწები, ჰიდროენერგია.

სახელმწიფო[რედაქტირება]

• პოლიტიკური სისტემა - რესპუბლიკა.
• სახელმწიფოს მეთაური - პრეზიდენტი ანიბალ კავაკუ სილვა(Aníbal Cavaco Silva, 2006).
• მთავრობის მეთაური - პრემიერ-მინისტრი.
• საკანონმდებლო ორგანო - ერთპალატიანი პარლამენტი (230 წევრი).
• ადმინისტრაციული დაყოფა. პორტუგალიის რესპუბლიკის შემადგენლობაში შედის 5 პროვინცია (distrito) - ალენტეჟუ, ალგარვი, ცენტრი, ლისაბონი და ტეჟუს ველი,ჩრდილოეთი და 2 ავტონომიური რაიონი (região autónoma) - აზორის კუნძულები და კუნძული მადეირა.

• ყოფილი კოლონიები. ბრაზილია – 1822-მდე; გოა – ანექსირებულ იქნა ინდოეთის მიერ 1962 წელს; გვინეა-ბისაუ – 1974-მდე; მოზამბიკი, კაბო-ვერდე, სან-ტომე და პრინსიპი, ანგოლა და კაბინდა – 1975-მდე; ტიმორი ანექსირებული იქნა 1976 წელს; მაკაო – 1997 წლამდე.

დემოგრაფია[რედაქტირება]

• მოსახლეობა - 10.102 ათასი (2003), მათ შორის 99,4% პორტუგალიელები.
• ენა - პორტუგალიური.
• რელიგია – კათოლიციზმი.
• ქალაქები (ათ.) - ლისაბონი (559, აგლომ. - 2.618), პორტუ (264, აგლომ. - 1.213), ამადორა (176), ბრაგა (114), სეტუბალი (114), კოიმბრა (103), ფუნშალი (103).

ეკონომიკა[რედაქტირება]

პორტუგალია განვითარებული ინდუსტრიულ-აგრარული ქვეყანაა, ე.ე.პ. მოცულობით (109 მლრდ $) მას მსოფლიოში 34-ე ადგილი უკავია.

• ე.ე.პ. სტრუქტურა (%) - სოფლის მეურნეობა - 4, მრეწველობა - 36, მომსახურება - 60;
• ე.ე.პ. (1 სულზე) - 11.010 $.
• ექსპორტი - ტანსაცმელი, ფეხსაცმელი, პორტვეინი და ღვინოები, თევზის კონსერვები, მანქანათმშენებლობის პროდუქცია.
• ბიუჯეტი - 45,000 მლნ $.
• ვალუტა - ევრო (EUR); 2002 წლამდე ესკუდო.

ღირსშესანიშნაობები[რედაქტირება]

ვასკო და გამას ხიდი ყველაზე გრძელი ხიდია ევროპაში

ისტორია[რედაქტირება]

მთავარი სტატია : პორტუგალიის ისტორია.

1926-74 წლებში ქვეყანას მართავდნენ დიქტატორები, მხოლოდ მიხაკების რევოლუციის შედეგად გახდა შესაძლებელი დემოკრატიული მმართველობის შემოღება. 1986 წლიდან ევროპის კავშირის წევრია.

მემკვიდრეობა[რედაქტირება]

• არქიტექტურა - ჟერონიმუშის მონასტერი და ბელენის ციხესიმაგრე ლისაბონში, ევორას, გიმარაინშის და პორტუს ისტორიული ცენტრები; ალტუ-დორუს მეღვინეობის რეგიონი, ქალაქი ანგრა-დუ-ეროიჟმუ (აზორის კუნძულებზე), ალკობასის და ბატალიის მონასტრები;
• ლიტერატურა - პორტუგალური ეპოსი: ლუზიადა (1572).

ცნობილი პორტუგალიელები[რედაქტირება]

• მოგზაურები - ვასკო და გამა, ფერნანდო მაგელანი.
• ფილოსოფოსები - ურიელ აკოსტა.
• მწერლები - ლუიშ დე კამოენში, ესა დი კეიროში, ფერნანდო პესოა, ჟოზე სარამაგო.
• სპორტსმენები - ეუსებიო, ლუიშ ფიგუ, რუი კოშტა, კრიშტიანუ რონალდუ, ჟოზე მოურინიუ.
• პოლიტიკოსები - ანტონიო დი სალაზარი, მარიუ სოარეში.